Evden çalışma, korona pandemisinden bu yana çalışma hayatından artık ayrı düşünülemez. Birçok çalışan evden çalışmak (evden çalışmaya devam etmek) istiyor, oysa işverenler personelini daha sık ofiste görmeyi tercih ediyor. Peki buna aslında kim karar veriyor? Bir işveren birinin ofiste bulunmasını zorunlu kılabilir mi, yoksa bir çalışan evden çalışmayı talep edebilir mi? Bu yazıda Arslan Advocaten’in iş hukuku avukatları talimat hakkının ne anlama geldiğini ve yasanın evden çalışmayı nasıl ele aldığını açıklıyor.
İşverenin talimat hakkı nedir?
Talimat hakkı, Medeni Kanun’un 7:660. maddesinde. Orada, çalışanın makul talimatlar doğrultusunda hareket etmekle yükümlü olduğu ve bunların işin görülmesine ilişkin işveren talimatları olduğu belirtilir. Bu da işverenin nerede, ne zaman ve nasıl işin yürütüleceği — bu makul sınırlar içinde kaldığı sürece.
Bir örnek: Bir işveren, çalışanların görüşme veya iş birliği için ofiste bulunmaları gerektiğini belirleyebilir, ancak bu gereksizse veya yapılan anlaşmalarla çelişiyorsa, birinin tüm çalışma haftasını fiziksel olarak ofiste geçirmesini keyfi olarak talep edemez.
Bir çalışan evden çalışmayı talep edebilir mi?
Hollanda’da çalışanların (henüz) evden çalışmaya ilişkin mutlak bir hakkı yoktur. Wet flexibel werken (Wfw) çalışanlara bir çalışma yerinin uyarlanması talebi talepte bulunmak için, örneğin (kısmen) evden çalışmak amacıyla. İşveren böyle bir talebi reddedebilir, ancak bunu dikkatli ve gerekçeli biçimde yapmak zorundadır.
Uygulamada kurallar
- 26 haftadan uzun süredir çalışmakta olan çalışanlar, evden çalışma talebinde bulunabilir.
- İşveren bu talebi ciddiyetle ele almalı ve makul bir süre içinde (genellikle bir ay) yazılı olarak yanıt vermelidir.
- İşveren talebi reddedebilir; örneğin ofiste işbirliği zorunlu olduğu için veya evde bazı gerekli imkanlar bulunmadığı için.
Bir işveren geçerli bir neden olmadan reddederse, bu, iyi işverenlik ilkesine aykırı olabilir, uyarınca madde 7:611 BW.
İşveren ofise gelmeyi zorunlu tutabilir mi?
Evet, prensipte evet. Talimat hakkı, işin nerede yürütüleceğini belirleme yetkisini işverene verir. Ancak bu hakkın da sınırları vardır. İşveren, bakımla ilgili sorumluluklar veya tıbbi kısıtlamalar gibi çalışanın kişisel koşullarını dikkate almak zorundadır. Bu, makuliyet ve hakkaniyet prensibi kapsamındadır.
Bir uyuşmazlık halinde hâkim her zaman bir çıkar dengesi yapar: işverenin ofiste bulunma yönündeki çıkarı, çalışanın evden çalışma çıkarına karşı ne kadar ağır basar?
Yargı kararlarından örnek
Gelderland Bölge Mahkemesi’nin (2022) bir kararında, korona döneminde ofise dönmeyi reddeden bir çalışanın yine de ofise gelmesi gerektiği kararlaştırıldı. Hâkim, fiziksel işbirliğine ilişkin işletme menfaatinin, çalışanın kişisel menfaatinden daha ağır bastığına hükmetti.
Tersine, evden çalışmaya sistematik olarak izin vermeyi reddeden bir işveren, iyi işverenlikle bağdaşmayan şekilde hareket ediyor olabilir — özellikle de evden çalışmak çalışanın üretkenliğine veya sağlığına fayda sağlıyorsa.
Evden çalışma ve çalışma koşulları
Evden çalışmada da işveren güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamından sorumlu olmaya devam eder. Arbowet uyarınca işveren, ergonomik bir çalışma alanı, açık çalışma saatleri ve aşırı iş yüküne karşı koruma sağlamakla yükümlüdür. Bu, bir işverenin rehberlik veya ekipman sunmadan “İşini evden yap” diyemeyeceği anlamına gelir.
Uygulamada bu, bir evden çalışma sözleşmesi veya çalışma yeri, çalışma saatleri ve masrafların karşılanmasına dair anlaşmaların yer aldığı ek bir politika ile düzenlenir.
Evden çalışma ödeneği ve masraflar
Birçok çalışanın evden çalışma ödeneği için katlandıkları ek masraflar (örneğin elektrik, su veya kahve) konusunda hakkı vardır. 2022’den beri işveren, her evden çalışma günü için €2,35 tutarında vergiden muaf bir ödeme yapabilir (tutar
