Mahkemeden bir karar çıkması birçok birey için heyecan verici ve çoğu zaman da kafa karıştırıcıdır. Böyle bir kararda tam olarak neler yer alır? Kararla aynı fikirde değilseniz ne olur? Ve hangi adımları atabilirsiniz?
Bu yazıda, bir mahkeme kararının ne olduğunu, hangi türlerin bulunduğunu, sonuçlarının neler olduğunu ve nasıl harekete geçebileceğinizi adım adım açıklıyoruz.
Mahkeme kararı nedir?
Bir mahkeme kararı bir davada hakimin verdiği karardır. Hakim burada şunları belirler:
- davaya ilişkin olgular,
- hukuki değerlendirme,
- ve nihai karar (dictum).
Bir mahkeme kararı kira uyuşmazlığı, bir iş anlaşmazlığı, bir alacak davası veya bir aile hukuku meselesi gibi çok farklı konuları kapsayabilir.
👉 Önemli: bir mahkeme kararı bağlayıcıdır ve icra edilebilir. Bu, kaybeden tarafın hakimin kararına uymak zorunda olduğu anlamına gelir.
Hakim ne zaman karar verir?
Duruşmadan sonra hâkim genellikle dengeli bir karara varmak için biraz zaman ayırır. Çoğunlukla hükmün açıklanması duruşmadan yaklaşık iki hafta sonra gerçekleşir. Bazı durumlarda, davanın karmaşıklığına bağlı olarak biraz daha uzun sürebilir. Hüküm resmen açıklandığında size otomatik olarak bilgi verilecektir.
Hüküm türleri
Farklı türde hükümler vardır. Hangi türle karşı karşıya olduğunuzu bilmek önemlidir:
- Nihai hüküm
Hâkim kesin bir karar verir ve süreci sona erdirir. - Ara hüküm
Hâkim henüz her şeye karar vermez; örneğin bir delil talimatı verir veya bir bilirkişi atar. Bu, yargılamanın hâlâ devam ettiği anlamına gelir; dolayısıyla bu hüküm süreçte bir ara adımdır. - Kısmi hüküm
Bazen hâkim, bir ara hükümde davanın bir veya birden fazla unsuru hakkında kısmi bir nihai karar verir. Geriye kalan konular hakkında ise daha sonra bir karar verilir.
4
. Acele yargılama kararı
Bir acele yargılamada verilen hızlı, geçici bir karardır. Bu karar genellikle daha kapsamlı bir esas yargılaması yapılana kadar geçerlidir.
5. Gıyabi hüküm
Mahkemeye gelmediğiniz veya savunma yapmadığınız durumlarda verilen bir hükümdür. Hakim bu durumda çoğu kez karşı tarafın talebini kabul eder.
Alacağınız hükmün türü, yargılamanın aşamasına ve hâkimin verdiği kararın niteliğine bağlıdır. Hangi sonraki adımların mümkün olduğunu belirlediği için hüküm türüne dikkat etmek akıllıcadır.
Çekişmeli hüküm ile gıyabi hüküm arasındaki fark
Bir yüze karşı verilen hüküm ile bir gıyabi hüküm arasında önemli bir fark vardır:
- Yüze karşı verilen hüküm yargılama sürecinde her iki tarafın da dinlendiği anlamına gelir. Davalı (hakkında dava açılan kişi) talebe cevap vermiş ve kendi görüşünü açıklayabilmiştir. Hâkim de kararında her iki tarafın argümanlarını dikkate alır.
- Gıyabi hüküm davalının duruşmaya çıkmadığı ve savunma da yapmadığı durumlarda verilir. Böyle bir durumda, talep açıkça dayanaksız veya hukuka aykırı değilse, hâkim genellikle davacının talebini kabul eder. Karar, karşı taraf dinlenmediği için “gıyaben” verilir.
Bu nedenle, yanıt verip vermemeniz büyük önem taşır: Yanıt vermezseniz, hâkimin karşı tarafın talebini otomatik olarak kabul etmesi riskini alırsınız.
Yüze karşı hüküm veya gıyabi hüküm hangi durumlarda söz konusu olur?
Hüküm türü, davalının yargılama sürecindeki rolüne bağlıdır:
- Davalı duruşmaya katılır ve savunma yaparsa? O zaman genellikle bir yüze karşı hüküm. Hakim bu durumda her iki tarafın argümanlarını değerlendirir.
- Davalı duruşmaya gelmez veya celbe yanıt vermezse? O zaman hakim bir gıyabi hüküm verir. Bu durumda, davacı tarafın talebi, karşı tarafın görüşü bulunmadığından genellikle tamamen kabul edilir.
Reddedici hüküm nedir ve hangi türleri vardır?
Bir reddedici hüküm hakimin (genellikle) davacı tarafın talebini kabul etmediği anlamına gelir. Bu durumda davada haklı bulunmazsınız. Bu farklı şekillerde gerçekleşebilir:
- kabul edilemezlik kararı
Hakim, örneğin yanlış usul izlendiği ya da başvuranın yetkili olmadığı gerekçesiyle, davayı esastan incelememeye karar verir. - tespit hükmü
Hakim hukuki durumun ne olduğunu tespit eder, ancak taraflara herhangi bir yükümlülük yüklemez.
Dolayısıyla reddedici hükümle durum olduğu gibi kalır: hiçbir şeyin değiştirilmesine veya ödenmesine gerek yoktur.
Kabul hükmü nedir ve hangi türleri vardır?
Hiç ‘kabul hükmü’ duydunuz mu? Basitçe söylemek gerekirse, bu, hakimin davacı tarafın talebini (kısmen veya tamamen) kabul ettiği bir karardır. Başka bir deyişle: hakim, karşı tarafın isteneni yapmasına karar verir.Her birinin farklı etkileri olan çeşitli kabul hükümleri vardır:
- Kurucu hüküm
Bu durumda hâkim, verdiği hükümle bir hukuki ilişkiyi fiilen değiştirir. Örneğin bir sözleşmenin sona erdirilmesi, bir evliliğin feshi veya bir irtifak hakkının kurulması. - Tespit hükmü
Bu tür hükümde hâkim, fiilen bir şey değişmeden bir hususu tespit eder. Örneğin hâkim, bir kişinin belirli bir mala malik olduğunu tespit eder. - Eda hükmü
Bu, en yaygın kabul hükmüdür. Hâkim bir tarafa bir yükümlülük yükler; örneğin bir para ödemek veya bir konutu boşaltmak.
Özetle: talebi kabul eden bir hüküm, davacı tarafın (kısmen) haklı çıkmasını ve kaybeden tarafın karara uymasını sağlar.
Bir hükümde neler yer alır?
Bir hüküm genellikle şu bölümlerden oluşur:
- Taraflar: davaya kimlerin dahil olduğu.
- Olaylar: neler olduğunun bir özeti.
- Görüşler: her iki tarafın argümanları.
- Değerlendirme: hakimin davayı hukuken nasıl değerlendirdiği.
- Hüküm: nihai karar (örneğin ödemeniz, tahliye etmeniz veya bir kişisel ilişki düzenlemesi almanız gerektiği).
- Yargılama giderleri: hâkim, yargılama giderlerini kimin ödeyeceğine karar verir.
Bir hükme katılmıyorsanız ne yapabilirsiniz?
Bir hüküm davanın sonu olmak zorunda değildir. Harekete geçmek için çeşitli seçenekler vardır:
1. Gıyabi hükme itiraz
Mahkemeye katılmadığınız için gıyabi bir hüküm mü verildi? O hâlde itirazda bulunabilirsiniz. Bu, yine de görüşünüzü açıklayabileceğiniz anlamına gelir. Bunun şu süre içinde yapılması gerekir:
- Tebligatın yapılmasından itibaren 4 hafta içinde mahkeme kararının icra memuru tarafından tebliği, veya
- Kararın açıklandığı tarihten itibaren 8 hafta içinde hüküm henüz tebliğ edilmediyse.
2. İstinaf
Nihai bir hükme katılmıyor musunuz? O halde çoğu zaman istinaf için istinaf mahkemesine gidebilirsiniz. Süre: genellikle 3 ay karardan sonra.
İstinafta karara ne ad verilir?
Dikkat: istinafa giderseniz, istinaf mahkemesi tarafından verilen karara artık ‘hüküm’ denmez, ‘arrest’ denir. Daha sonra bu karara karşı temyize Hoge Raad, o zaman buna ‘temyiz kararı’ denir.
3. Temyiz
İstinaftan sonra istisnai durumlarda hâlâ Yüksek Mahkeme’ye gidebilirsiniz. Bu makam yalnızca kanunun doğru uygulanıp uygulanmadığını inceler, olgulara yeniden bakmaz.
Uygulamadan örnekler
- Örnek 1 (tahsilat): Bir kişi € 7.500 ödemeye mahkûm eden bir gıyabi hüküm aldı. İtirazda alacağın zamanaşımına uğradığını gösterebildik. Karar iptal edildi.
- Örnek 2 (iş): Bir çalışan, bir eğitim giderleri şartı uyarınca geri ödeme yapmaya mahkûm edildi. İstinafta istinaf mahkemesi bu kararı iptal etti: çalışan geri ödeme yapmak zorunda değildi.
- Örnek 3 (kira): Bir kiracı ilk derece yargılamasında davayı kaybetti ve konutu tahliye etmek zorunda kaldı. İstinafta ise kiraya verenin kira sözleşmesini haksız yere feshettiğine hükmedildi.
Bir mahkeme kararını aldıktan sonra kontrol listesi
- 📄 Kararı dikkatlice okuyun: hakim tam olarak neye karar verdi?
- 📑 Bunun bir nihai karar, ara karar veya gıyabi karar olup olmadığını kontrol edin.
- ⏳ İtiraz veya istinaf/temyiz için süreleri not edin.
- ⚖️ Seçeneklerinizi değerlendirmek için bir avukata başvurun.
- 📝 Birlikte, itiraz, istinaf/temyiz veya uzlaşmanın en iyi seçenek olup olmadığına karar verin.
Yaygın hatalar
- Bir kararın kesin olduğunu ve artık hiçbir şey yapılamayacağını düşünmek.
- Geç harekete geçmek, bu da sürelerin kaçırılmasına yol açar.
- Avukatsız kendi başına istinaf/temyiz başvurusu yapmaya çalışmak (bu mümkün değildir).
- Bir takip prosedürü için delil veya argüman toplamamak.
Sıkça sorulan sorular (FAQ)
1. Bir mahkeme kararına her zaman uymak zorunda mıyım?
Evet, bir mahkeme kararı bağlayıcıdır ve icra edilebilir.
2. Bir mahkeme kararından sonra icra memuru hemen haciz koyabilir mi?
Evet, çoğu zaman. Bir mahkeme kararı, hâkim aksini belirtmedikçe, derhal icra edilebilir.
3. İstinafa başvurmak için ne kadar sürem var?
Genellikle 3 ay, bazen daha kısadır. Bunu avukatınıza danışın.
4. İtiraz ile istinaf arasındaki fark nedir?
İtiraz yalnızca gıyabi hükme karşı mümkündür; istinaf ise esasa ilişkin nihai karara karşıdır.
5. Her zaman bir avukata ihtiyacım var mı?
İstinaf ve temyiz yargılamalarında avukat zorunludur. Kanton davalarında bazen gerekmez, ancak her zaman tavsiye edilir.
Neden Arslan Advocaten?
- Şu alanlarda deneyimli yargılamalar ve savunma mahkeme ve istinaf mahkemesinde
- Şu konularda uzman itiraz, istinaf ve temyiz
- Bireyler için pratik ve anlaşılır açıklamalar
- Düzenli olarak elde eder daha iyi sonuçlar mahkeme kararından sonra
Sonuç
Bir hüküm almak büyük sonuçlar doğurabilir, ancak her şeyin bittiği anlamına gelmez. Çoğu zaman hâlâ itiraz veya istinaf yoluna gidebilirsiniz. Ancak süreleri kaçırmamak ve haklarınızı korumak için hızlı hareket edip hukuki yardım almanız önemlidir.
