Wanneer je uit elkaar gaat en minderjarige kinderen hebt, is het verplicht om een ouderschapsplan op te stellen. Dit plan helpt om afspraken te maken over de zorg en opvoeding van de kinderen na de scheiding. Het doel van een ouderschapsplan is om ervoor te zorgen dat beide ouders ook na de scheiding gezamenlijk verantwoordelijkheid blijven dragen voor de kinderen. In dit artikel leggen we uit wat een ouderschapsplan is, welke afspraken erin moeten staan, en hoe je het kunt opstellen.

Wat is een ouderschapsplan?

Een ouderschapsplan is een document waarin ouders die uit elkaar gaan afspraken vastleggen over de zorg, opvoeding en omgang met hun kinderen. Het plan is verplicht sinds 2009 voor ouders die gaan scheiden en minderjarige kinderen hebben. Het doel is om de communicatie tussen ouders te bevorderen en conflicten te voorkomen door van tevoren afspraken te maken over hoe de kinderen worden opgevoed.

Hoewel het niet verplicht is om de kinderen evenveel te zien, blijft het wel belangrijk dat beide ouders toegang houden tot de kinderen en verantwoordelijk blijven voor hun welzijn.

Heeft mijn kind inspraak in de woonafspraken?

Ouders vragen zich vaak af of hun kind zelf mag kiezen bij wie het na de scheiding gaat wonen. In de praktijk is dit afhankelijk van verschillende factoren, zoals de leeftijd en de mening van het kind.

Kinderen vanaf ongeveer 12 jaar krijgen in Nederland meer stem in de omgangsregeling; hun wensen worden serieus meegenomen bij het opstellen van het ouderschapsplan. Toch betekent dit niet dat het kind volledig zelf mag beslissen. De uiteindelijke afspraken worden nog altijd door de ouders samen gemaakt, soms in overleg met een mediator of via de rechter wanneer zij er niet uitkomen.

Bij jongere kinderen worden hun gevoelens en wensen meestal besproken door de ouders, eventueel ondersteund door bijvoorbeeld de Kindertelefoon of het Centrum voor Jeugd en Gezin. Het is belangrijk om hierin open te communiceren en het belang van het kind voorop te stellen.

Vraagt je kind zelf om bij de ene ouder te wonen? Dan is het verstandig om in gesprek te blijven en zo soepel mogelijk samen af te stemmen wat in het beste belang van het kind is.

Kinderen betrekken bij het ouderschapsplan

Het betrekken van je kind bij het opstellen van het ouderschapsplan is niet alleen wenselijk, maar in veel gevallen zelfs verplicht. Dit betekent dat je met je kind het gesprek aangaat over zijn of haar wensen en gevoelens rondom de nieuwe woonsituatie. Kinderen vanaf ongeveer 6 jaar kunnen vaak al goed aangeven wat zij belangrijk vinden. Door samen te praten, ontstaat er ruimte voor hun mening en voelen zij zich serieus genomen in het proces. Uiteraard bepaal je als ouder altijd wat haalbaar en passend is voor de leeftijd en het karakter van je kind.

Ouderschapsplan: 5 Belangrijke Afspraken

Bij het opstellen van een ouderschapsplan moeten een aantal belangrijke onderwerpen aan bod komen. Deze afspraken zijn essentieel om de zorg en opvoeding van de kinderen na de scheiding goed te regelen:

1. Zorg- en omgangsregeling: Maak afspraken over de hoeveelheid omgang die er is tussen de ouders en de kinderen. Dit omvat het bepalen van de dagen en tijdstippen waarop de kinderen bij welke ouder zijn, evenals de verdeling van de zorg- en opvoedingstaken.
2. Brengen en halen: Zorg voor duidelijke afspraken over wie de kinderen brengt en haalt en op welke tijden dit gebeurt.
3. Regeling rond bijzondere dagen en vakanties: Denk aan afspraken over verjaardagen, feestdagen en vakanties. Wie zorgt op welke momenten voor de kinderen?
4. Besluitvorming: Maak afspraken over hoe jullie samen belangrijke beslissingen nemen, zoals medische zorg, schoolkeuzes, religieuze opvoeding, en andere cruciale zaken.

   Denk bij schoolzaken niet alleen aan de keuze van de school, maar ook aan praktische afspraken zoals:

   • het delen van schoolinformatie (bijvoorbeeld rapporten en nieuwsbrieven)
   • bijwonen van ouderavonden
   • begeleiding bij huiswerk
   • wie het aanspreekpunt is bij noodgevallen

   Als je kind nog niet naar school gaat, is het verstandig nu alvast afspraken te maken voor de toekomst. Dit voorkomt misverstanden en zorgt voor duidelijkheid wanneer het moment daar is.

5. Financiën en kinderalimentatie: Leg de afspraken vast over de kosten voor de opvoeding van de kinderen, zoals kinderalimentatie. Vermeld wie welke bedragen betaalt en wie de financiële verantwoordelijkheid draagt.

Naast deze vijf punten kunnen er ook andere afspraken worden opgenomen die specifiek zijn voor jullie situatie. Bijvoorbeeld, afspraken over medicatie, contact met familie, of zelfs gedragsregels zoals het niet roken door het kind in ruil voor steun bij rijlessen.

Kan een ouderschapsplan worden aangepast?

Een ouderschapsplan is geen statisch document—het kan én mag worden aangepast wanneer omstandigheden veranderen. Denk bijvoorbeeld aan een verhuizing, gewijzigde werktijden, of wanneer kinderen ouder worden en andere behoeften krijgen. Het is verstandig om in het ouderschapsplan op te nemen dat jullie op vaste momenten samen evalueren of de afspraken nog passen bij de situatie.

Komen jullie er samen niet uit of is er onenigheid over de invulling van het plan? Bepaal dan vooraf hoe jullie hiermee omgaan—bijvoorbeeld door af te spreken om eerst met elkaar in gesprek te gaan of (indien nodig) een mediator in te schakelen. Zo waarborg je dat het ouderschapsplan blijft aansluiten bij jullie leven en dat van de kinderen.

Afspraken over het aanpassen van het ouderschapsplan bij veranderingen

Situaties kunnen veranderen—misschien verandert je werktijd, verhuist een van beide ouders, of heeft een van de kinderen extra begeleiding nodig. Het is verstandig om in het ouderschapsplan alvast afspraken te maken over hoe jullie omgaan met dergelijke veranderingen.

Leg bijvoorbeeld vast dat jullie het ouderschapsplan op vaste momenten evalueren, bijvoorbeeld elk jaar of om de zes maanden. Zo kun je samen nagaan of de gemaakte afspraken nog passen bij de nieuwe situatie en of er aanpassingen nodig zijn.

Ook is het handig om te beschrijven wat jullie doen als jullie er samen even niet uitkomen. Spreek bijvoorbeeld af dat jullie in dat geval eerst samen het gesprek aangaan. Kom je er dan nog niet uit? Dan kun je opnemen dat jullie hulp inschakelen van een mediator, zoals gebeurt bij veel gezinnen na een scheiding. Op deze manier blijft het ouderschapsplan een levend document dat meebeweegt met het leven van jullie en jullie kinderen.

Wat als afspraken maken niet lukt?

Soms zitten jullie niet op één lijn en lukt het niet om samen goede afspraken te maken. Dit kan behoorlijk frustrerend zijn, zeker als je merkt dat je toch het beste voor de kinderen wilt regelen. Gelukkig zijn er dan verschillende stappen die je kunt ondernemen om toch tot een ouderschapsplan te komen.

• Schakel hulp in van een mediator
  Een mediator is een onpartijdige bemiddelaar die helpt bij het voeren van gesprekken en het zoeken naar oplossingen waar beide ouders zich in kunnen vinden. Vaak kan mediation veel ruzies voorkomen en lukt het alsnog om samen afspraken te maken zonder een gang naar de rechter.
• Vraag advies bij een advocaat of jurist
  Lukt het met mediation ook niet? Dan kan een advocaat of gespecialiseerd familierechtjurist uitkomst bieden. Zij denken mee over de mogelijkheden, informeren je over je rechten en plichten, en kunnen zelfs namens jou onderhandelen.
• De rechter inschakelen
  Als laatste redmiddel kun je de rechter vragen om knopen door te hakken. De rechter zal dan het belang van het kind als uitgangspunt nemen en zelf bepalen hoe de zorg en omgang geregeld wordt wanneer ouders er samen niet uitkomen.

Onthoud: het uitgangspunt is altijd het welzijn van jullie kinderen. Door tijdig hulp te vragen, kun je veel stress en onzekerheid voorkomen—voor jullie én voor de kinderen.

Afspraken over reizen naar het buitenland met je kind

Als je overweegt om met je kind naar het buitenland te reizen, is het verstandig om hierover duidelijke afspraken te maken in het ouderschapsplan. Denk hierbij niet alleen aan de vakantiebestemming en reisdata, maar regel ook wie het paspoort beheert en hoe de toestemming wordt vastgelegd om met je kind te mogen reizen.

Vaak is het nodig dat beide ouders toestemming geven voor een buitenlandse reis, zeker als je alleen met het kind reist. Spreek bijvoorbeeld af:

• Hoe en wanneer toestemming wordt verleend voor internationale reizen.
• Welke ouder verantwoordelijk is voor het aanvragen en bewaren van het paspoort.
• Wat de procedure is bij onverwachte wijzigingen, bijvoorbeeld als één ouder op korte termijn met het kind weg wil.
• Hoe contact wordt gehouden tijdens de reis.

Met deze afspraken voorkom je misverstanden en zorg je ervoor dat reizen naar het buitenland soepel verloopt voor iedereen.

Wat moet ik doen als mijn kind nog niet naar school gaat?

Heb je een jong kind dat nog niet naar school gaat? Ook in deze situatie is het verstandig om alvast afspraken te maken voor de periode dat je kind straks wél naar school gaat. Door vooruit te denken en bijvoorbeeld al rekening te houden met schooltijden, vakanties en hoe het halen en brengen eruit gaat zien, voorkom je onduidelijkheid en mogelijke discussies in de toekomst. Zo leg je samen een stevige basis, zodat de overgang naar de basisschool soepel verloopt – voor jullie én voor je kind.

Co-ouderschapsplan

Als jullie besluiten om voor co-ouderschap te kiezen, moet dit specifiek in het ouderschapsplan worden opgenomen. Bij co-ouderschap dragen beide ouders gelijk bij aan de zorg en opvoeding van de kinderen. De afspraken in een co-ouderschapsplan richten zich op de verdeling van de zorg, zoals wisseldagen en bij wie de kinderen verblijven.

Bij co-ouderschap kunnen jullie kiezen voor een gelijke verdeling van de zorg, bijvoorbeeld door de kinderen één week bij de ene ouder en de andere week bij de andere ouder te laten verblijven.

Voorbeelden van Afspraken in een Ouderschapsplan

Naast de verplichte afspraken, kunnen er andere zaken worden opgenomen in het ouderschapsplan om ervoor te zorgen dat het plan goed werkt in de praktijk. Denk hierbij aan:

• Afspraken over het contact met grootouders, familie of vrienden.
• Regels over gezondheidszorg, zoals wanneer en hoe vaak medicijnen worden toegediend.
• Normen en waarden die belangrijk zijn bij de opvoeding, bijvoorbeeld voedingsvoorschriften of regels over schermtijd.

Wat kun je doen bij problemen met het ouderschapsplan?

Het leven loopt niet altijd zoals je op papier hebt afgesproken. Het kan gebeuren dat een van de ouders zich niet helemaal aan het ouderschapsplan houdt of dat het lastig is om samen tot nieuwe afspraken te komen wanneer de situatie verandert.

Het is slim om vooraf in het ouderschapsplan op te nemen wat jullie doen als je er samen niet uitkomt. Denk bijvoorbeeld aan het inschakelen van een mediator, zoals bijv. via de MfN-register mediators, die kan helpen bij het zoeken naar een oplossing waar beide partijen zich in kunnen vinden. Vaak helpt een gesprek onder begeleiding om escalatie te voorkomen en een compromis te vinden.

Kom je er zelfs met hulp van een mediator niet uit, dan kun je in het uiterste geval juridische stappen overwegen. Maar meestal is het al genoeg om open te blijven communiceren én duidelijk te hebben wie jullie kunnen inschakelen als het even spaak loopt.

Kinderen kunnen na een scheiding veel vragen of emoties hebben. Gelukkig zijn er diverse vormen van ondersteuning beschikbaar om hen te helpen omgaan met deze veranderingen. Denk bijvoorbeeld aan praatgroepen en workshops speciaal voor kinderen, aangeboden door organisaties als Villa Pinedo of het Centrum voor Jeugd en Gezin. Hier kunnen kinderen ervaringen delen met leeftijdsgenootjes die hetzelfde doormaken.

Daarnaast bieden scholen vaak extra begeleiding, zoals gesprekken met een vertrouwenspersoon of schoolmaatschappelijk werk. In sommige gemeenten zijn er ook kindercoaches of speciale gespreksgroepen, waar kinderen leren hun gevoelens te uiten en om te gaan met de nieuwe situatie. Zo kunnen zij op hun eigen manier wennen aan het leven na de scheiding, met een steuntje in de rug wanneer dat nodig is.

Moet het Ouderschapsplan naar de Rechter?

Als jullie getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben, moet het ouderschapsplan samen met het verzoek tot scheiding bij de rechtbank worden ingediend. Bij samenwonende ouders is dit niet verplicht, maar het is wel verstandig om het plan vast te leggen in een notariële akte om later mogelijke conflicten te voorkomen.

Wat als afspraken niet worden nagekomen?

Het kan gebeuren dat één van de ouders zich niet aan het ouderschapsplan houdt of dat het lastig is om samen tot nieuwe afspraken te komen. Wat kun je dan doen?

• Probeer eerst het gesprek aan te gaan met je ex-partner om samen tot een oplossing te komen. Heldere communicatie is vaak de sleutel.
• Mocht dit niet lukken, dan kun je samen een onafhankelijke mediator inschakelen. Een mediator helpt bij het herstellen van afspraken en het zoeken naar werkbare oplossingen waar beide partijen zich in kunnen vinden.
• Blijven de problemen bestaan, dan kun je bij de rechter vragen om de gemaakte afspraken te laten nakomen of aan te passen.

Wees niet bang om professionele hulp te zoeken. Zo voorkom je dat kleine conflicten uitmonden in grotere problemen, en blijft het belang van de kinderen centraal staan.

Wanneer en hoe onderteken je het ouderschapsplan?

Zijn alle afspraken duidelijk en staan ze netjes op papier? Dan is het tijd om samen te ondertekenen. Jullie zetten allebei jullie handtekening onder het ouderschapsplan, waarmee je aangeeft dat je akkoord gaat met de gemaakte afspraken. Met deze ondertekening is het plan officieel en weten jullie beiden precies waar je aan toe bent.

Het is slim om van het ondertekende ouderschapsplan allebei een kopie te bewaren. Zo kun je altijd terugkijken wat jullie hebben afgesproken—wel zo handig als het geheugen een keertje hapert.

Let op: zijn jullie getrouwd of heb je een geregistreerd partnerschap, dan hoort het ouderschapsplan samen met het echtscheidingsverzoek naar de rechtbank gestuurd te worden. Dit verloopt via je advocaat of mediator. Voor samenwonende ouders geldt geen verplichte indiening bij de rechtbank, maar een gezamenlijke ondertekening geeft toch duidelijkheid voor de toekomst.

Ouderschapsplan opstellen met Arslan Advocaten

Het opstellen van een goed ouderschapsplan kan soms lastig zijn, vooral als er veel emoties bij komen kijken. Bij Arslan Advocaten helpen we jullie graag met het opstellen van een gedegen plan dat rekening houdt met de belangen van de kinderen en de specifieke situatie van jullie gezin. Onze familierechtadvocaten hebben ruime ervaring in het begeleiden van ouders bij het maken van afspraken en het vastleggen van een ouderschapsplan dat zowel juridisch correct is als praktisch uitvoerbaar.

Neem vandaag nog contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek en ontdek hoe wij jullie kunnen helpen om tot goede afspraken te komen voor jullie kinderen.