Voordat een arts een medische behandeling uitvoert, moet de patiënt goed geïnformeerd zijn over wat er gaat gebeuren, welke risico’s daaraan verbonden zijn en welke alternatieven er bestaan. Dat heet informed consent. Zonder goede informatie kan een patiënt geen weloverwogen toestemming geven. In deze blog leggen wij uit wat informed consent inhoudt, wanneer toestemming geldig is en wanneer niet, en wat u kunt doen als u onvoldoende bent geïnformeerd.

Wat is informed consent?

Het uitgangspunt in de medische wereld is dat een patiënt zélf beslist over zijn of haar behandeling. Daarvoor is het essentieel dat de patiënt begrijpt wat de behandeling inhoudt, welke risico’s eraan kleven en welke alternatieven er zijn.
Informed consent betekent dan ook: toestemming op basis van volledige en begrijpelijke informatie.

De arts moet uitleg geven over:

• De aard en het doel van de behandeling;

• De mogelijke risico’s en complicaties;

• De kans op succes of herstel;

• Alternatieven, waaronder afwachten of niet behandelen;

• De gevolgen van het weigeren van de behandeling.

Pas als deze informatie is verstrekt én begrepen, kan toestemming rechtsgeldig zijn.

Wettelijke basis van informed consent

Het recht op informatie en toestemming is vastgelegd in artikel 7:448 van het Burgerlijk Wetboek. Hierin staat dat de hulpverlener de patiënt “op duidelijke wijze” moet informeren over de voorgenomen behandeling en de te verwachten gevolgen of risico’s.

Daarnaast bepaalt de wet dat de arts verplicht is een goed medisch dossier bij te houden waarin deze informatie wordt vastgelegd.
Lees hierover meer in onze blog Medisch dossier: inzage, kopie en correctie.

Wanneer is toestemming niet rechtsgeldig?

Toestemming is niet rechtsgeldig als de patiënt niet, of onjuist, is geïnformeerd. Dat kan zich op verschillende manieren voordoen, bijvoorbeeld:

• De arts heeft niet verteld welke risico’s aan de behandeling verbonden zijn;

• Er is niet gesproken over alternatieve behandelingen;

• De kans op complicaties is gebagatelliseerd;

• De patiënt is onder druk gezet om akkoord te gaan;

• De toestemming is gegeven zonder dat de informatie begrijpelijk was.

Wanneer een arts zijn informatieplicht heeft geschonden, kan de behandeling als onrechtmatig worden beschouwd. Als de patiënt daardoor schade lijdt, kan sprake zijn van medische aansprakelijkheid. Meer hierover leest u in onze blog Medische aansprakelijkheid in Nederland: rechten van patiënten en route naar schadevergoeding.

Het belang van bewijs: wat staat er in uw dossier?

In een aansprakelijkheidszaak is het medisch dossier cruciaal. Daarin moet staan welke informatie is gegeven, of er een informed consent-formulier is ondertekend en of er aantekeningen zijn van gesprekken met de arts.

Ontbreken deze gegevens, dan ligt de bewijslast vaak zwaarder bij de zorgverlener.
U kunt het dossier opvragen bij het ziekenhuis of de behandelaar. Hoe u dat doet, leest u stap voor stap in onze blog Medisch dossier: inzage, kopie en correctie.

Gevolgen van schending van informed consent

Als blijkt dat u niet goed bent geïnformeerd, kan de arts of het ziekenhuis aansprakelijk zijn voor de schade die daaruit voortvloeit. Dat kan bijvoorbeeld zijn omdat u bij juiste informatie niet met de behandeling zou hebben ingestemd, of omdat u had gekozen voor een alternatief met minder risico.

In zo’n geval kan een schadevergoeding worden gevorderd, bestaande uit:

• Materiële schade – medische kosten, inkomensverlies, reiskosten, hulp in de huishouding;

• Immateriële schade (smartengeld) – vergoeding voor pijn, verdriet en verlies aan levensvreugde.

Lees in onze blog Hoe kunt u smartengeld berekenen? hoe de hoogte van het smartengeld wordt vastgesteld.

Veelgemaakte misverstanden

• Een handtekening op een toestemmingsformulier betekent niet automatisch dat informed consent is gegeven.

• Ook mondelinge toelichting is verplicht — schriftelijke informatie alleen is niet genoeg.

• Het feit dat een risico in een folder staat, ontslaat de arts niet van de plicht om het persoonlijk te bespreken.

• Niet elke complicatie is een fout; er moet sprake zijn van schending van de informatieplicht én aantoonbare schade.

Praktisch voorbeeld

Een patiënt kreeg voorafgaand aan een operatie enkel een standaardfolder met algemene risico’s. Tijdens de ingreep ontstond een complicatie die niet in de folder stond en waarover niet was gesproken. De patiënt stelde dat hij bij juiste informatie niet met de operatie zou hebben ingestemd. De rechter oordeelde dat het ziekenhuis zijn informatieplicht had geschonden en kende schadevergoeding toe.

Wat kunt u doen als u denkt dat u niet goed bent geïnformeerd?

1. Vraag uw medisch dossier op.

2. Noteer wat er tijdens gesprekken met artsen is gezegd.

3. Neem contact op met een gespecialiseerde letselschadeadvocaat.

4. Laat beoordelen of sprake is van een schending van de informatieplicht.

Onze advocaten helpen u om uw rechten veilig te stellen en de juiste stappen te zetten richting schadevergoeding.

Waarom Arslan Advocaten?

Bij Arslan Advocaten behandelen wij regelmatig zaken waarbij de informatieplicht is geschonden. Wij werken samen met onafhankelijke medisch adviseurs en zorgen dat uw dossier volledig wordt opgebouwd. Onze dienstverlening is kosteloos voor slachtoffers, omdat wij de kosten verhalen op de aansprakelijke partij.

Zo weet u zeker dat u krijgt waar u recht op heeft — zonder financieel risico.